Thuyền Rồng qua ca dao tục ngữ Việt Nam được sử dụng rất nhiều trong dân gian qua ca dao và tục ngữ Việt Nam. Thuyền rồng tức long chu hay long thuyền tức là thuyền được chạm đầu rồng ở đầu mũi thuyền, cũng có nơi chạm nguyên hình con rồng từ đầu cho tới cuối thuyền. Lúc đầu thuyền rồng chỉ để cho các bậc vua chúa dùng trong lúc vi hành hay ngự du cùng các cung tần mỹ nữ:
Tay chèo cất mái hò khoan
Thuyền rồng chúa ngự khoan khoan mái chèo
Về sau các bậc vương hầu quyền quý cũng được dùng thuyền rồng:
Gần gương, gần lược năng soi
Ở gần ông lớn năng coi thuyền rồng
Và rồi các thuyền đua cũng được phép chạm hình đầu rồng ở mũi thuyền:
Làm trai cho đáng nên trai
Khi bắn súng trụ, khi bơi thuyền rồng
Vì mang hình rồng nên thuyền rồng cũng là biểu tượng của sự giàu sang phú quý. Thuyền rồng trở thành biểu tượng của hạnh phúc, trở thành niềm ước mơ của nhiều cô gái thời xưa:
Một ngày tựa mạn thuyền rồng
Còn hơn trọn kiếp ở trong thuyền chài
Hay như:
Một đêm năm ở thuyền rồng
Cầm bằng chín tháng nằm trong thuyền chài
Được “tựa mạn thuyền rồng” là niềm mơ ước của nhiều cô gái nhưng lúc nào họ cũng khôn ngoan tỉnh táo mà dặn dò nhau “chồng một thời lấy chồng chung thời đừng”:
Chớ tham ngồi mũi thuyền rồng
Tuy rằng tốt đẹp nhưng chồng người ta.
Và họ khinh thường bọn giàu sang phú quý mà “vô ngãi bất nghì”. Họ xem trọng những người nghèo khổ nhưng biết đãi nhau “có ngãi có nhân”:
Thuyền rồng bất ngãi bỏ trôi,
Đò ngang có ngãi ta ngồi đò ngang.
Hình ảnh thuyền rồng đôi khi cũng được mô tả trong những vần ca dao trào phúng.
Hoặc là để chế diễu tục thách cưới của ta ngày xưa. Trong hôn nhân của ta xưa có tục thách cưới rất quá quắt. Đôi khi chỉ vì lệ thách cưới mà đôi trai gái thương nhau đành phải lìa nhau. Và cũng có lắm khi, để thỏa mãn những lễ vật thách cưới của nhà gái, nhà trai lâm vào cảnh nợ nần, và rồi khi cô dâu về nhà chồng phải sốt vó vì công nợ của chồng, bị nhà chồng đày đọa khổ thân. Sau đây là một đòi hỏi quá đáng về hình thức của một đám rước dâu:
…Xin chàng chín chiếc thuyền rồng
Chiếc thì đón rể, chiếc hòng đưa dâu…
Hoặc là để chế diễu một anh chàng khoe mẻ sự giàu sang rởm của mình:
…Gỗ mun đóng chiếc thuyền rồng
Cửa ngõ bằng đồng sáng lộn như gương
Bài viết có sử dụng một phần nội dung “Tản mạn về rồng qua tục ngữ – ca dao”
Tác giả: Đào Đức Nhuận
